Հայաստանի հարևան երկիրները

Վրաստան

Վրաստան պաշտոնական անվանումը մինչև 1995 թվականը՝ Վրաստանի Հանրապետություն ինքնիշխան պետություն Հարավկովկասյան տարածաշրջանում, որը միջանկյալ դիրք է զբաղեցնում Արևելյան Եվրոպայի և Հարավարևմտյան Ասիայի միջև։ Գտնվում է Մեծ Կովկասի լեռնային համակարգի արևմտյան և կենտրոնական հատվածներում։ Արևմուտքում Վրաստանի ափերը ողողում են Սև ծովի ջրերը, հյուսիսում սահմանակցում է Ռուսաստանի Դաշնությանը, հարավ-արևմուտքում՝ Թուրքիային, հարավում՝ Հայաստանին, հարավ-արևելքում՝ Ադրբեջանին։Մայրաքաղաքը Թբիլիսին է, որը նաև երկրի քաղաքական, տնտեսական և մշակութային կենտրոնն է։ Զբաղեցնում է 69 700 կմ² տարածք, իսկ բնակչությունը՝ ըստ 2019 թվականի մարդահամարի տվյալների, կազմում է 3 723 500 մարդ։ Բնակչության ճնշող մեծամասնությունը կազմում են վրացիները, գլխավոր ազգային փոքրամասնություններն են ադրբեջանցիներն ու հայերը։

Իրան

Իրան նաև հայտնի որպես Պարսկաստան, պաշտոնապես Իրանի Իսլամական Հանրապետություն, ինքնիշխան պետություն Արևմտյան Ասիայում։ Ավելի քան 81 միլիոն բնակչությամբ։ Իրանը աշխարհում բնակչության թվով 18-րդն է։ 1.648.195 կմ քառակուսի տարածքով այն երկրորդ ամենախոշոր երկիրն է Մերձավոր Արևելքում և 17-րդը՝ աշխարհում։ Իրանը հյուսիս արևմուտքում սահմանակից է Հայաստանին, Ադրբեջանին և Ադրբեջանի մաս կազմող Նախիջևանին, հյուսիսում Կասպից ծովին, հյուսիս արևելքում Թուրքմենստանին, արևելքում Աֆղանստանին և Պակիստանին, հարավում Պարսից ծոցին և Օմանի ծոցին, արևմուտքում Թուրքիային և Իրաքին։ Երկիրը գտնվում է Եվրասիայի և Արևմտյան Ասիայի կենտրոնում, իսկ Հորմուզի նեղուցը երկրին տալիս է աշխարհաքաղաքական մեծ կարևորություն։ Երկրի մայրաքաղաքը և խոշորագույն քաղաքը Թեհրանն է, որը համարվում է նաև երկրի մշակութային և տնտեսական կենտրոնը։

Թուրքիա

Թուրքիա միջմայրցամաքային պետություն Եվրասիայի հարավարևմտյան հատվածում։ Տարածքի հիմնական մասը գտնվում է Անատոլիայում, իսկ մի փոքրիկ հատված նաև Հարավարևելյան Եվրոպայում՝ Բալկանյան թերակղզու վրա (պատմական Արևելյան Թրակիայում)։ Թուրքիան աշխարհիկ, ունիտար և նախագահական հանրապետություն է, որն ունի բազմամշակութային մեծ ժառանգություն։ Սահմանակից է ութ երկրների հետ․ հյուսիս-արևմուտքում սահմանակցում է Հունաստանին և Բուլղարիային, հյուսիս-արևելքում՝ Վրաստանին, հարավում՝ Իրաքին և Սիրիային, իսկ արևելքում սահման ունի Հայաստանի, Իրանի Իսլամական Հանրապետության և Ադրբեջանի էքսկլավ Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության հետ։ Թուրքիայի ափերը երեք կողմերից շրջապատված են ծովերով։ Արևմուտքում ափերը ողողում են Եգեյան, հյուսիսում՝ Սև, իսկ հարավում՝ Միջերկրական ծովերի ջրերը։ Թուրքիայի սևծովյան նեղուցները՝ Բոսֆորը և Դարդանելը, բաժանում են Թրակիան Անատոլիայից, ինչպես նաև Եվրոպան Ասիայից։Թուրքիայի մայրաքաղաքը Անկարան է, իսկ խոշորագույն քաղաքը՝ Ստամբուլը։ Ստամբուլը խոշորագույն քաղաքը լինելուց բացի հանդիսանում է նաև երկրի մշակութային և առևտրային գլխավոր կենտրոնը։ Այն բնակչության թվաքանակով Եվրոպայի ամենամեծ քաղաքն է։ Թուրքիան բազմազգ պետություն է։ Թուրքերը կազմում են երկրի բնակչության 70 %-ը։ Օրինական կերպով ճանաչված ազգային փոքրամասնություններն են հայերը, հույները և հրեաները, իսկ չճանաչված էթնիկ խմբերից են քրդերը, արաբները, չերքեզները, ալբանացիները, բոսնիացիները, վրացիները և այլն։

Ադրբեջան

Ադրբեջան ինքնիշխան պետություն Հարավային Կովկասում՝ Արևելյան Եվրոպայի և Հարավարևմտյան Ասիայի սահմանագծին։ Արևելքում ափերը ողողում են Կասպից ծովի ջրերը, հյուսիսում սահմանակցում է Ռուսաստանի Դաշնությանը, հյուսիս-արևմուտքում՝ Վրաստանին, արևմուտքում՝ Հայաստանին և Արցախի Հանրապետությանը, իսկ հարավում՝ Իրանի Իսլամական Հանրապետությանը։ Խորհրդային տարիներին Ադրբեջանին բռնակցված Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետությունը, որպես էքսկլավ, հյուսիսում և արևելքում շրջապատված է Հայաստանով, հարավում և արևելքում սահմանակցում է Իրանին, իսկ հյուսիս-արևմուտքում ձգվում է շուրջ 10 կմ երկարությամբ սահմանը Թուրքիայի հետ։Ադրբեջանական առաջին պետական միավորումը՝ Ադրբեջանի Ժողովրդավարական Հանրապետությունը, ստեղծվել է 1918 թվականի մայիսի 27-ին՝ Անդրկովկասյան սեյմի փլուզման հետևանքով։ Մուսավաթական Ադրբեջանը դարձել է ժողովրդավարական առաջին երկիրն իսլամադավան աշխարհում։

Մարդը և շրջակա աշխարհը

Մասնակիցներ`

Միջին դպրոցի 8-րդ դասարանի սովորողներ

Նպատակը`

• Ինչ հատկանիշներ պետք է ունենա մարդը

Խնդիրը`

• Ինչով է մարդը տարբերվում կենդանական աշխարհի այլ ներկայացուցիչներից
• Ինչն է բնորոշ միայն մարդուն

Ընթացքը՝

• Խմբային աշխատանքներ
• Քննարումներ
• Բանավեճեր

«Ի՞նչ է մարդը»։ 

Ասում են, թե մարդը կենդանի զարգացած էակ է։ Մարդու և կենդանիների ունեն բազմաթիվ նմանություններ։ Նմանեն նրանով, որ կենդանիներն էլ ու մարդիկ էլ կարողանում են մտածել և ունեն զգայական ունակություններ, բայց կան տարբերություններ։

«Մարդը ինչով է տարբերվում կենդանուց»։

Մարդը զարգանում է, իսկ կենդանիներն իրենց պահանջմունքները բավարարում են բնության ամեն ինչով։ Մենք կարող ենք ասել, որ մարդու և կենդանու տարբերությունը իրենց պահանջմունքները բավարարում են բնության կողմից ամեն ինչով, իսկ մարդը երբեք ոչնչով չի բավարարվում։

«Մարդը ինչով է նման կենդանուն»։

Եվ մարդը և կենդանին օրինակ են վերցնում իր ընկերներից, ծնողներից և շրջապատից։ Մարդը կարող է երբեք չանել այսպիսի բաներ որոնք վնասում են առողջության, բայց երբ տեսի, որ իր ընկերը անում է, մարդը կարող է օրինակ վերցնել ընկերոջից և սկսել անել այպիսի բաներ որոնք վնասում են առողջությանը։ Ասպես կարող ենք ասել որ մարդուն դաստիարակում է նրա շրջապատը։

Հիշողության թեստ

ԹԵՍՏ 1

1. Հետևյալից ո՞րն է քիմիական նշանների և ինդեքսների միջոցով նյութի բաղա- դրության արտահայտման գրառումը,

1) քիմիական հավասարում

3) քիմիական ռեակցիա

4) քիմիական տարր

2) քիմիական բանաձև

2)Ո՞ր մասնիկներն են ատոմի միջուկում, որը(որոնք)՝ էլեկտրոնային

1) պրոտոն, էլեկտրոն և նեյտրոն

2)պրոտոն և էլեկտրոն, նեյտրոն

3) նեյտրոն և պրոտոն, էլեկտրոն

4) նեյտրոն և էլեկտրոն, պրոտոն

3. Ինչպես են փոփոխվում տարրերի մետաղական և ոչ մետաղական հատկու-

թյունները պարբերություններում ձախից աջ.

1) մետաղականն ուժեղանում է, ոչ մետաղականը՝ թուլանում

2) մետաղականը թուլանում է, ոչ մետաղականը՝ ուժեղանում

3) մետաղականը մնում է անփոփոխ, ոչ մետաղականը՝ թուլանում

4) մետաղականը թուլանում է, ոչ մետաղականը՝ մնում անփոփոխ

4. Ի՞նչ քիմիական կապ է առաջանում միևնույն ոչ մետաղի ատոմների միջև էլեկտրոնային զույգի առաջացման հաշվին.

1) իոնային

2) կովալենտային բևեռային

3) կովալենտային ոչ բևեռային

4) իոնային և կովալենտային ոչ բևեռային

5. Հետևյալ տարրերից որի՞ մոլեկուլն է միատոմանի սովորական պայմաններում.

1) ազոտ

2) նեոն

3) քլոր

4) ջրածին

6. Ջրածնի ո՞ր հատկությունը ֆիզիկական չէ.

1) օդից թեթև է

2) ջրում համարյա անլուծելի է

3) անհոտ է և անգույն

4) այրվում կամ պայթում է օդում

Թեստ 2

1. Հետևյալներից ո՞րն ունի քիմիական բանաձև

1) օդ

2) շաքարաջուր

3) կաթ

4) կերակրի աղ

2. Ջրի և բենզինի խառնուրդի բաղադրիչների որ հատկության տարբերությունից օգտվելով կարելի է այդ խառնուրդը բաժանել բաղադրիչների.

1) գույնի

2) միմյանց մեջ չլուծվելու

3) մագնիսական հատկությունների

4) մոլեկուլների չափերի

3. Ծծմբի և երկաթի փոշիները լավ խառնել են, ապա ստացված խառնուրդը տաքացրել: Ի՞նչ երևույթ(ներ) է(են) տեղի ունեցել.

1) միայն ֆիզիկական

3) նախ ֆիզիկական, ապա քիմիական

2) միայն քիմիական

4) նախ քիմիական, ապա ֆիզիկական

4)Հետևյալներից ո՞րն է հիմնային օքսիդի բանաձև.

1) Li2Օ

2) C02

3) S03

4) Si02

5)Ո՞ր բյուրեղավանդակն է համապատասխանում կերակրի աղին.

(4)

6)Համապատասխանեցրե՛ք տարրի նշանը և այդ տարրի ատոմի հիմնական վիճակի էլեկտրոնային բանաձևը.

Ա)-3
Բ)-2
Գ)-5

Զուգահեռագիծ

1. Ըստ գծագրի տվյալների հաշվել BM-ը։

180-135=45

<A=180-135=45

<ABM=45⁰

Հետևաբար <AB=<BM=10

2. Ըստ գծագրի տվյալների հաշվել ABCD զուգահեռագծի անկյունները։

<K=<B

<A=180-100=80

<D=180-80=100

3. Ըստ գծագրի տվյալների հաշվել ABCD զուգահեռագծի պարագիծը։

<L=30

KE=1

4.Ըստ գծագրի տվյալների հաշվել ABCD զուգահեռագծի պարագիծը։

Տնային աշխատանք․

1.Ըստ գծագրի տվյալների հաշվել ABCD զուգահեռագծի պարագիծը։

2.Ըստ գծագրի տվյալների հաշվել ABCD զուգահեռագծի պարագիծը։

Բառարանային աշխատանք

Գրել բաց թողնված տառերը, բառարանի օգնությամբ բացատրել բառը և գրել առնվազն 3 հոմանիշ։

Անպաճույճ֊անզարդ, անշուք, պարզ

Ամբարտավան֊գոռոզ, գոռոզամիտ, ագահ

Անբասիր֊մաքուր, ազնիվ, անբիծ

Համապարփակ֊բովանդակ, ամբողջ, տիեզերածավալ

Փակուղի֊նրբանցք, կուրափողոց, նրբուդի

Անգետ֊անտեղյակ, տգետ, չգետ

Երփներանգ֊գույնզգույն, գունավոր, գունագեղ

English

September 25-29

Grammar: Past Continuous Tense
English in Mind, page 15
In Class

	I was riding my bike.
	The mechanic was repairing the car.
	You were sleeping in your bedroom.
	The children were playing tennis.
	My mum was reading a book.
	The cat was chasing a mouse.
	It was snowing a lot.
	The birds were singing.
	Lucy was talking on the phone.
	The dogs were running.

What is the greatest invention of the year?

Времена глагола

5 урок. 22-24 сентября.

Времена глагола.

Найдите и подчеркните глаголы в тексте, вставьте недостающие на месте пропуска:

Весна голосов.

Весна пришла. На телеграфном столбе сидит ворона. Над лесной проталиной пролител жаворонок. Сорока сидит на ветке. В светлых березняках — теньканье, посвисты, щебетанье. Под снегом в лощине течёт вода. Я присел на пенек, слушаю звуки весны и радуюсь ее приходу. А за спиной и в светлых березняках свист, щебетанье и время от времени шорох — оседает под солнцем последний снег.

Изменение глаголов.

1. Замените настоящее время прошедшим.

Что я делала вечером? После уроков я обедала, отдыхала, читала газеты и журналы. Потом я занималась, готовила домашнее задание, учила слова, повторяла глаголы, писала тексты. Мой брат тоже готовил домашнее задание. Потом мы ужинали, играли в шахматы, смотрели телевизор, слушали радио.

Вставьте на месте пропуска подходящий из скобок, определите его время.

1.Когда я жил в Москве, я часто писал (пр.в.) письма домой. Я написал (пр.в.) письмо и пошёл гулять.(писать – написать)
2. Мой брат 2 года изучал (пр.в.) русский язык. Он уже хорошо изучил (пр.в.) русский язык и может говорить по-русски. (изучать – изучить)
3. Мы всегда встаём (н.в.) рано. Сегодня я встал (пр.в.) поздно. (вставать – встать)
4. Мы много раз повторяли (пр.в.) тему «Глагол». Недавно я ещё раз повтарила (пр.в.) её. (повторять – повторить)
5. Мой друг часто рассказывает (н.в.), как он жил и учился в Санкт-Петербурге. Вчера он рассказал (пр.в.), как он жил в Киеве. (рассказывать – рассказать)
6. Он спросил (пр.в.), где я живу. Он каждый день спрашивает (н.в.), когда Давид вернётся. (спрашивать – спросить).
7. Он часто покупает (н.в.) конверты на почте. Где вы купили (пр.в.) учебник «Русский язык»? (покупать –купить).

Составьте предложения, в которых бы было действие, происходящее в прошлом, настоящем и будущем. Используйте глаголы: рассказывать, поздравлять, приглашать, показывать, переводить, выступать.

Дополнительное задание:

1. Выполните тест:

Укажите время выделенного глагола: ВЫВЕЛА медведица своих медвежат в лес. (Соколов-Микитов И.)

настоящее

будущее

прошедшее

2. Укажите время выделенного глагола: В лесной темноте хорошо ВИДЯТ рысьи глаза. (Соколов-Микитов И.)

будущее

прошедшее

настоящее

3. Укажите время выделенного глагола: Побегами молодой травы, голубыми и белыми подснежниками ПОКРОЮТСЯ лесные полянки. (Соколов-Микитов И.)

настоящее

будущее

прошедшее

4. Укажите время выделенного глагола: СПРЯТАЛСЯ в норе под корягой быстрый хорёк. (Соколов-Микитов И.)

прошедшее

будущее

настоящее

5. Укажите время выделенного глагола: У освещённой солнцем старой сосны РЕЗВЯТСЯ весёлые проказницы-белки. (Соколов-Микитов И.)

будущее

настоящее

прошедшее

6. Укажите время выделенного глагола: Душистой смолою ПАХНЕТ бор. (Соколов-Микитов И.)

будущее

настоящее

прошедшее

7. Укажите время выделенного глагола: Скоро ВЫВЕДУТСЯ на болоте длинноногие, неуклюжие журавлята. (Соколов-Микитов И.)

прошедшее

будущее

настоящее

8. Укажите время выделенного глагола: Уже НАДУЛИСЬ на деревьях душистые клейкие почки. (Соколов-Микитов И.)

будущее

прошедшее

настоящее

9. Укажите время выделенного глагола: На этой охоте ПРОИЗОШЛО со мною странное приключение. (Соколов-Микитов И.)

будущее

прошедшее

настоящее

10. Укажите время выделенного глагола: Много мошек и вредных гусениц СЪЕДЯТ за лето прожорливые птенцы. (Соколов-Микитов И.)

будущее

прошедшее

настоящее

• Прочитайте «Притчу о блудном сыне»

Կոմիտաս

Կոմիտասի մասին կենսագրական նյութեր։

Կոմիտասի երգերի մասին։

Կոմիտասը (Սողոմոն Սողոմոնյան) ծնվել է 1869 թ. սեպտեմբերի 26-ին (հոկտեմբերի 8-ին) Քյոթահիա կամ Կուտինա (Օսմանյան կայսրություն)  քաղաքում։ Նրա նախնիները պատմական Հայաստանի Գողթն գավառից Քյոթահիա էին գաղթել 17-րդ դարի վերջին։ Հայրը՝ Գևորգ Սողոմոնյանը, և մայրը՝ Թագուհի Հովհաննիսյանը, բնատուր գեղեցիկ ձայն են ունեցել և երգեր են հորինել, որոնք սիրվել և արմատավորվել են Քյոթահիայի երաժշտական կենցաղում։ 1870 թ. վախճանվում է Կոմիտասի մայրը, 1880 թ.՝ հայրը։ Որբացած երեխայի խնամքն իր վրա է վերցնում հայրական տատը, իսկ նրա մահից հետո՝ հորաքույրը։ 1876-1880 թթ. Կոմիտասը սովորում է Քյոթահիայի քառամյա դպրոցում, այնուհետև՝ Բրուսայի վարժարանում։

1881 թ. Քյոթահիայի առաջնորդական փոխանորդ Գևորգ վրդ. Դերձակյանն ուղևորվում է Էջմիածին՝ եպիսկոպոս ձեռնադրվելու։ Գևորգ Դ Ամենայն հայոց կաթողիկոսի կոնդակի համաձայն` նա պետք է իր հետ մի ձայնեղ որբ պատանի տաներ Ս. Էջմիածին՝ Գևորգյան ճեմարանում սովորելու համար։ Շուրջ քսան որբերից ընտրվում է Սողոմոնը։

Կոմիտասը 1895-96 թթ. Թիֆլիսում կոմպոզիտոր Մակար Եկմալյանի ղեկավարությամբ ուսումնասիրում է երաժշտական տեսական առարկաներ: 1896 թ. խոշոր նավթարդյունաբերող և բարեգործ Ալեքսանդր Մանթաշյանցի շնորհած թոշակով մեկնում է Բեռլին կրթությունը շարունակելու: 1899 թ.-ին ավարտում է Ֆրիդրիխ Վիլհելմ համալսարանի (ներկայում` Հումբոլդտ համալսարան) փիլիսոփայության բաժինը և Ռիխարդ Շմիդտի մասնավոր կոնսերվատորիան:  Կոմիտասը ուսանել է ակնառու երաժշտագետներ Օսկար Ֆլայշերի, Հայնրիխ Բելլերմանի և Մաքս Ֆրիդլենդերի ղեկավարությամբ։ 1899 թ.-ին դառնում է նորաբաց Միջազգային երաժշտական ընկերության հիմնադիր անդամներից մեկը, ընկերության ժողովներում հանդես գալիս հայ երաժշտության մասին զեկուցումներով, դասախոսություններով:

1907 թ. Փարիզում հրատարակվում է կոմպոզիտորի առաջին՝ «Հայ քնար» ժողովածուն, որտեղ ընդգրկված էին հայ գեղջուկ երգերի մեներգային և խմբերգային մշակումներ։

1910 թ. աշնանը Կոմիտասը տեղափոխվում է Կոստանդնուպոլիս, որի միջավայրն առավել նպաստավոր էր համարում իր գործունեության համար: Այստեղ հիմնում է 300 հոգուց բաղկացած «Գուսան» երկսեռ երգչախումբը՝ համերգներ տալով տարբեր քաղաքներում։ Շարունակում է գիտական և մանկավարժական գործունեությունը, հանդես գալիս հոդվածներով և զեկուցումներով։

1912 թ. Լայպցիգում հրատարակվում է Կոմիտասի «Հայ գեղջուկ երգեր» ժողովածուն, որը ներառում էր հայ ժողովրդական երգերի մեներգային և խմբերգային մշակումներ: 1914 թ. Փարիզում մասնակցում է Միջազգային երաժշտական ընկերության հինգերորդ համաժողովին՝ ներկայացնելով երեք զեկուցում հայ հոգևոր երաժշտության, ժողովրդական երաժշտության և խազագրության մասին։ Այս շրջանի ստեղծագործական նվաճումն է խմբերգային արվեստի գլուխգործոցներից մեկը՝ «Պատարագը» արական երգչախմբի համար։

Գևորգյան ճեմարանում ուսանելու տարիներին (1881-1893) բացահայտվում են Սողոմոնի՝ դեռևս մանկուց դրսևորված երաժշտական բացառիկ ունակությունները։ Սահակ վրդ. Ամատունու ղեկավարությամբ նա սովորում է հայ հոգևոր երաժշտության տեսական ու գործնական հիմունքներ։ Այս շրջանում նա սկսում է հավաքել և ուսումնասիրել հայ ժողովրդական երգեր, ինչպես նաև կատարել ստեղծագործական փորձեր։

1890 թ. Սողոմոնը ձեռնադրվում է սարկավագ։ Հոգևոր ուսումն ավարտելուց հետո պաշտոնավարում է ճեմարանում որպես երաժշտության ուսուցիչ։ 1894 թ. ձեռնադրվում է աբեղա և ստանում Կոմիտաս անունն` ի պատիվ 7-րդ դարի հայ շարականագիր, հայոց կաթողիկոս Կոմիտաս Ա Աղցեցու։ 1895 թ. Կոմիտասին շնորհվում է վարդապետի հոգևոր աստիճան։

Էջմիածին վերադառնալով՝ Կոմիտասը երաժշտա-հասարակական բազմակողմանի գործունեություն է ծավալում։ Զբաղվում է հայ գեղջկական և հոգևոր երգերի գրառմամբ և գիտական ուսումնասիրությամբ։ Ճեմարանի քառաձայն երգչախմբով համերգներ է տալիս Էջմիածնում, Երևանում, Թիֆլիսում և Բաքվում։ Հետևողականորեն աշխատում է հայկական միջնադարյան երաժշտության գրառման համակարգի՝ խազերի վերծանման ուղղությամբ:

Կոմիտասը հայ երաժշտությանը վերաբերող ելույթ-դասախասություններով հանդես է գալիս Եվրոպայի և Արևելքի մի շարք քաղաքներում (Փարիզ, Բեռլին, Ցյուրիխ, Ժնև, Լոզան, Վենետիկ, Ալեքսանդրիա, Կահիրե)։ Նրա ելույթներն ամենուր խանդավառ ընդունելություն են գտնում և արժանանում ժամանակի առաջադեմ երաժիշտների (Լուի Լալուա, Ռոմեն Ռոլան, Կլոդ Դեբյուսի, Պետեր Վագներ և այլք) բարձր գնահատականին ու հիացական կարծիքին:

1915 թ. Օսմանյան Թուրքիայի կազմակերպած և իրագործած Հայոց ցեղասպանությունը ողբերգականորեն ընդհատում է հանճարեղ երաժշտի գործունեությունը։ Պոլսահայ մտավորականների հետ նա ևս ձերբակալվում և աքսորվում է: Որոշ ժամանակ անց, ամերիկյան դեսպան Մորգենթաուի միջնորդությամբ, Կոմիտասին աքսորից ետ են ուղարկում, սակայն ապրած արհավիրքի հետևանքով նա կորցնում է հոգեկան հավասարակշռությունը և դադարում ստեղծագործել։ 1916-1919 թթ. Կոմիտասը գտնվել է Կ. Պոլսի Շիշլի թաղամասի հոգեբուժարանում։ Կյանքի վերջին 16 տարիներն անցել են Փարիզի Վիլ-Էվրար և Վիլ-Ժուիֆ արվարձանների բուժական հաստատություններում։

Կոմիտաս վարդապետը վախճանվում է 1935 թ. հոկտեմբերի 20-ին  Փարիզում։ Մեկ տարի անց նրա աճյունը տեղափոխվում է Երևան և ամփոփվում հայ մշակույթի գործիչների պանթեոնում, որը ներկայում կրում է Կոմիտասի անունը։

Տեղադրման եղանակը

Երկու անհայտներով երկու հավասարումների համակարգի լուծման տեղադրման եղանակի ալգորիթմը:

1. Համակարգի հավասարումներից որևէ մեկից (սովորաբար ավելի պարզից) արտահայտել փոփոխականներից մեկը մյուսի միջոցով, օրինակ՝ առաջին հավասարումից արտահայտել x-ը y-ի միջոցով:

2. Ստացված արտահայտությունը տեղադրել մյուս (երկրորդ) հավասարման մեջ, օրինակ՝ x-ի փոխարեն:

3. Լուծել մեկ անհայտով հավասարումը, օրինակ՝ y-ի նկատմամբ (գտնել y-ը ),

4. Երրորդ քայլում գտնված y-ի արժեքը տեղադրել y-ի փոխարեն՝ առաջին քայլում ստացված հավասարման մեջ և գտնել x-ը:

5. Գրել պատասխանը:

Օրինակ

Լուծել հավասարումների համակարգը՝

1) Առաջին հավասարումից ստանում ենք՝

x−2y=3

x=3+2y

2) Ստացված արտահայտությունը տեղադրում ենք երկրորդ հավասարման մեջ՝ x-ի փոխարեն՝

5⋅x+y=4

5⋅(3+2y)+y=4

3) Լուծենք ստացված հավասարումը և գտնենք y-ը՝

5⋅(3+2y)+y=4

15+10y+y=4

10y+y=4−15

11y=−11

y=−1

4) Տեղադրենք y-ի գտնված արժեքը առաջին քայլում ստացած հավասարման մեջ՝ y-ի փոխարեն և գտնենք x-ը՝

x=3+2⋅y

x=3+2⋅(−1)

x=3−2

x=1

5) Պատասխան՝ (1;−1)

Առաջադրանքներ․

1)

x=2y

2▪2y-3y-7=0

4y-3y-7=0

y-7=0

y=7

x=7▪2

x=14

2)

y=3x

x-2▪(3x)+10=0

x-6x+10=0

-5x+10=0

-5x=-10

x=2

3)

Տնային աշխատանք․

1)

2)

3)

Բազմանկյուններ

1) Քանի՞ կողմ ունի ուռուցիկ բազմանկյունը, որի յուրաքանչյուր անկյունը հավասար է՝

ա) 90⁰,

բ) 60⁰:

2)Գտեք ուռուցիկ հնգանկյան անկյունները, եթե դրանք համեմատական են 2, 3, 4, 5, 6 թվերին:

3)Ըստ գծագրի տվյալների որոշեք անհայտ կողմերը․

1)x=7

AB=3, BC=12

Տնային աշխատանք․

1) Քանի՞ կողմ ունի ուռուցիկ բազմանկյունը, եթե նրա անկյունների գումարը 540⁰ է:

2)ABCD զուգահեռագծի մեջ,որի պարագիծը 46 է, AB-ն 3-ով մեծ է BC-ից։ Գտեք զուգահեռագծի կողմերը։