Եռում: Եռման ջերմաստիճան

դաս 24.

• 51.Եռում: Եռման ջերմաստիճան:

Քննարկվող հարցեր՝    

1. Ի՞նչ երևույթներ են նկատվում հեղուկի մեջ նրա տաքացման պրոցեսում:
   Շոգեգոյացման դեպքում նյութը հեղուկ վիճակից վերածվում է գազայինի (գոլորշու): Գոյություն ունի շոգեգոյացման երկու տեսակ՝ գոլորշացում և եռում:
2. Ինչու՞ են հեղուկի ներսում առաջանում պղպջակներ:
   Հեղուկի ներսում փուչիկները ձևավորվում են գազի կամ գոլորշու առկայության պատճառով, որոնք արտանետվում են հեղուկի տաքացման կամ ճնշման նվազման ժամանակ: Երբ հեղուկը տաքացվում է, մոլեկուլները էներգիա են ստանում և ավելի արագ են շարժվում, ինչի հետևանքով նրանք կոտրում են իրենց կապերը և փախչում օդ՝ որպես գազ կամ գոլորշի։ Գազի կամ գոլորշու այս գրպանները հետո բարձրանում են հեղուկի մակերես և ձևավորում փուչիկներ: Փուչիկների չափը կախված է արձակված գազի կամ գոլորշու քանակից և հեղուկի մածուցիկությունից։ Որոշ դեպքերում, փուչիկները կարող են առաջանալ նաև հեղուկի ներսում տեղի ունեցող քիմիական ռեակցիաների պատճառով, որոնք կարող են արտազատել գազ կամ ստեղծել նոր նյութեր, որոնք ավելի քիչ խիտ են, քան հեղուկը:
3. Ինչպիսի՞ն է պղպջակների «վարքը» հեղուկը տաքացնելիս: Ինչո՞ւ է եռացող ջուրն «աղմկում»:
   Այդ ճնշումը մեծացնելու դեպքում հեղուկի մեջ պղպջակների աճն ու վերելքը սկսվում են ավելի բարձր ջերմաստիճանում, իսկ ճնշումը փոքրացնելու դեպքում՝ ավելի ցածր ջերմաստիճանում:
4. Ի՞նչ ուժեր են ազդում գոլորշիով լցված օդի պղպջակի վրա` հեղուկի ներսում:
   Արքիմեդյան ուժ, ճնշումը ջրի մակերևույթին և այլն։
5. Ի՞նչ է եռումը: Ո՞ր պրոցեսն են անվանում եռում:
   Եռում է կոչվում ինտենսիվ շոգեգոյացումը, որի դեպքում հեղուկի ներսում աճում և վերև են բարձրանում գոլորշու պղպջակները:
6. Ի՞նչն են անվանում հեղուկի եռման ջերմաստիճան: Եռման ընթացքում արդյոք հեղուկն ավելի է տաքանում:
   Այն ջերմաստիճանը, որի դեպքում հեղուկը եռում է, կոչվում է եռման ջերմաստիճան:
7. Ինչի՞ց է կախված հեղուկի եռման ջերմաստիճանը:
   Եռման ջերմաստիճանը կախված է հեղուկի ազատ մակերևույթի վրա ազդող ճնշումից :
8. Եռացող ջուրը որտե՞ղ է ավելի տաք՝ ծովի մակերևույթի՞ն, լեռան գագաթին, թե՞ խոր հանքահորում:
9. Ինչի՞ վրա է հիմնված շուտեփուկ կաթսայի աշխատանքի սկզբունքը:
10. Օգտագործելով նկարը՝ բացատրե՛ք՝ ինչպես  կարելի է ջուրը եռացնել սովորական սենյակային ջերմաստիճանում: 
11. Ինչի՞ հաշվին է տեղի ունենում սառնարանի ներսի ջերմաստիճանի նվազումը։

Գոլորշիացում և խտացում

Դաս 22.    (08.04-12.04)

§50.Գոլորշիացում և խտացում:

Քննարկվող հարցեր՝ 

2. Ի՞նչ է գոլորշիացումը:

Գոլորշացումը շոգեգոյացում է, որը տեղի է ունենում հեղուկի ազատ մակերևույթից:

3. Ինչու՞ է հեղուկը գոլորշիանում բոլոր ջերմաստիճաններում:

Քանի որ գոլորշացման ժամանակ հեղուկից դուրս են թռչում առավել արագաշարժ մոլեկուլները, հեղուկի մեջ մնացած մոլեկուլների ներքին կինետիկ էներգիան աստիճանաբար սկսում է նվազել: 

4. Ինչի՞ց է կախված հեղուկի գոլորշիացման արագությունը:

 Հեղուկից դուրս թռչելուն դրանց խանգարում են միմյանց միջև գործող ձգողության ուժերը: Eթե ջրի մակերևույթին հայտնվի բավականին մեծ կինետիկ էներգիա ունեցող մոլեկուլ, ապա նրան կհաջողվի հաղթահարել միջմոլեկուլային ձգողության ուժերը, և դուրս կթռչի հեղուկից: Նույնը տեղի կունենա մեկ այլ արագաշարժ մոլեկուլի հետ, նաև երկրորդի, երրորդի, և այդպես շարունակ:

6. Ինչպե՞ս է կախված գոլորշիացման արագությունը հեղուկի ազատ մակերևույթի մակերեսից:

7. Ինչո՞ւ է հեղուկի գոլորշիացումն ավելի արագ կատարվում քամու առկայությամբ:

8. Ինչո՞ւ է գոլորշիացման ժամանակ հեղուկի ջերմաստիճանը նվազում:

9. Ո՞ր գոլորշին է կոչվում հագեցած:

Հեղուկի և նրա գոլորշու միջև հավասարակշռություն, իսկ գոլորշին, որն իր հեղուկի հետ շարժուն հավաասարակշռության մեջ է, կոչվում է հագեցած:

10. Ի՞նչ եղանակով է հնարավոր լինում կանխել մոլորակի մթնոլորտի միջով անցնող տիեզերանավի գերտաքացումը:

11. Ի՞նչ է խտացումը:

Նյութի անցումը գազային վիճակից հեղուկ վիճակի անվանում են խտացում:

12․ Ո՞ր երևույթներն են բացատրվում գոլորշու խտացմամբ:

13. Ո՞ր սարքի միջոցով են չափում օդի խոնավությունը: Ինչպե՞ս է այն կառուցված:

Լուծել հետևյալ խնդիրները՝

1. Ինչքա՞ն էներգիա պետք է ծախսել 100 գ զանգվածով և հալման ջերմաստիճանում գտնվող արծաթի կտորը հալելու համար: 

2. Ինչքա՞ն էներգիա պետք է ծախսել 20 կգ զանգվածով և հալման ջերմաստիճանում գտնվող կապարը հալելու համար: 

3. Ի՞նչ ջերմաքանակ է անջատվում 3 կգ զանգվածով սպիրտը պնդանալիս: 

4. Ի՞նչ ջերմաքանակ է անջատվում 2 կգ զանգված ունեցող սնդիկի պնդացման ժամանակ: 

ՓՈՐՁԱՐԱՐԱԿԱՆ ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔՆԵՐ

1. Երկու միանման ափսեների մեջ լցրեք նույն քանակությամբ ջուր (ասենք՝ երեքական ճաշի գդալ): Առաջին ափսեն դրեք տաք տեղ, երկ- րորդը՝ սառը: Չափեք այն ժամանակամիջոցները, որոնց ընթացքում գոլորշիանում են երկու ափսեների ջրերը։

2. Կաթոցիկից թղթի վրա մեկական կաթիլ ջուր և սպիրտ կաթեցրեք։ Չափեք ժամանակը, որն անհրաժեշտ է դրանց գոլորշիացման համար: Այդ հեղուկներից որի միջմոլեկուլային ձգողության ուժն է ավելի փոքր:

3. Նույն քանակի ջուր լցրեք բաժակի և ափսեի մեջ: Չափեք ժամանակը, որի ընթացքում ջուրը կգոլորշիանա: Բացատրեք ջրի գոլորշիացման արագությունների տարբերությունը:

Հալման տեսակարար ջերմություն

Դաս 22.    (08.04-12.04)

§49. Հալման տեսակարար ջերմություն:

Քննարկվող հարցեր՝

1. Ինչի՞ համար է ծախսվում հալման ջերմաստիճանում բյուրեղային մարմնին ջեռուցչի տված էներգիան:

Հալման ընթացքում մարմնի ջերմաստիճանը չի փոփոխվում: Այդ պատճառով, նրա ստացած ամբողջ էներգիան ծախսվում է բյուրեղային ցանցը քայքայելու և մարմնի մոլեկուլների պոտենցիալ էներգիան մեծացնելու վրա:

2. Ի՞նչն են անվանում հալման ջերմություն:

Այն ջերմաքանակը, որն անհրաժեշտ է բյուրեղային նյութը հալման ջերմաստիճանում հեղուկի փոխարկելու համար, կոչվում է հալման ջերմություն։

3. Ի՞նչն են անվանում հալման տեսակարար ջերմություն:

Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը ցույց է տալիս, թե ինչ ջերմաքանակ է անհրաժեշտ հաղորդել 1կգ զանգվածով բյուրեղային մարմնին հալման ջերմաստիճանում այն ամբողջությամբ հեղուկի վերածելու համար, կոչվում է հալման տեսակարար ջերմություն։

4. Ի՞նչ միավորով է չափվում հալման տեսակարար ջերմությունը միավորների ՄՀ-ում:

Հալման տեսակարար ջերմությունը չափվում է 1Ջ/կգ միավորով։

5. Ի՞նչ է նշանակում «պարաֆինի հալման տեսակարար ջերմությունը 150 կՋ/կգ է» արտահայտությունը:

«Պարաֆինի հալման տեսակարար ջերմությունը 150 կՋ/կգ է» արտահայտությունը նշանակում է, որ 150կՋ/կ է անհրաժեշտ հաղորդել 1կգ զանգվածով բյուրեղային մարմնին հալման ջերմաստիճանում այն ամբողջությամբ հեղուկի վերածելու համար։

6. Ինչպե՞ս են հաշվում այն ջերմաքանակը, որն անհրաժեշտ է հալման ջերմաստիճանում բյուրեղային մարմինը հալելու համար:

Q = λm

7. Հալվող սառույցը բերեցին սենյակ, որտեղ ջերմաստիճանը 0°C է։ Կշարունակի՞ արդյոք սառույցը հալվել:

Այո

8. Ո՞ր մարմինն ունի ավելի մեծ ներքին էներգիա՝ 0°C ջերմաստիճանի սառույցի կտորը, թե՞ դրանից ստացված 0°C ջերմաստիճանի ջուրը։

0°C ջերմաստիճանի սառույցի կտորը։

9. Ինչպե՞ս հաշվել այն ջերմաքանակը, որը բյուրեղանալիս անջատում է հալման ջերմաս- տիճան ունեցող մարմինը:

Q = — λm

10. Ոսկու հալման տեսակարար ջերմությունը հավասար է 67 կ2 կգ-ի: Ի՞նչ է ցույց տալիս այդ թիվը:

11. Ո՞ր բանաձևով են հաշվում նյութի բյուրեղացման ընթացքում անջատվող ջերմաքանակը:

Տարբեր նյութերի հալման տեսակարար ջերմության արժեքները տրված են հավելված 3-ում: Այդ աղյուսակից երևում է, որ օրինակ, պղնձի հալման տեսակարար ջերմությունը՝ λ=2,1·105Ջ/կգ: Այս թիվը ցույց է տալիս, որ 1 կգ պղինձը հալելու համար պահանջվում է ծախսել 2,1·105 Ջ էներգիա:

Ամորֆ մարմինների հալումը․

Նյութի ագրեգատային վիճակները: Բյուրեղային մարմինների հալումն ու պնդացումը:

Դաս 21.    (03.04-07.04)

       ՆՅՈՒԹԻ ԱԳՐԵԳԱՏԱՅԻՆ ՎԻՃԱԿՆԵՐԻ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆԸ.

§47.Նյութի ագրեգատային վիճակները:

§48.Բյուրեղային մարմինների հալումն ու պնդացումը:

Քննարկվող հարցեր՝

1․Ի՞նչ ագրեգատային վիճակներում կարող է լինել նյութը:

Նյութը կարող է լինել պինդ, հեղուկ և գազային վիճակներում։

2․Որո՞նք են ջրի ագրեգատային վիճակները: 

Ջրի պինդ վիճակը սառուցն է, հեղուկ վիճակը ջուրը, իսկ գազային վիճակը՝ գոլորշի։

3․Ինչո՞վ են բնորոշվում նյութի այս կամ այն ագրեգատային վիճակները: Թվարկե՛ք բոլոր հնարավոր պրոցեսները, որոնց դեպքում նյութը մի ագրեգատային վիճակից անցնում է մեկ ուրիշի:

Պինդ մարմինները պահպանում են իրենց ձև և ծավալը, հեղուկների ծավալը անհնար է փոխել, իսկ գազային նյութրը ամեն ինչն էլ կարողանում են փոխել։

4․Բերե՛ք սուբլիմացիայի օրինակներ:

5․Ագրեգատային փոխակերպումների ի՞նչ գործնական կիրառություններ գիտեք:

6․Ո՞ր պրոցեսն է կոչվում հալում:

Բյուրեղային նյութի անցումը պինդ վիճակից հեղուկ վիճակին, կոչվում է հալում։ 

7․Ո՞ր պրոցեսն է կոչվում պնդացում կամ ի՞նչ է բյուրեղացումը:

8․Ո՞ր ջերմաստիճանում է նյութը հալվում և պնդանում?

9․Ի՞նչ է հալման ջերմատիճանը: Նյութի հալման կամ բյուրեղացման ժամանակ ի՞նչ է կատարվում նրա ջերմաստիճանի հետ:

10․Ինչի՞ են հավասար սառույցի, անագի, պղնձի հալման ջերմաստիճանները:

11․Ո՞ր ջերմաստիճանում են պնդանում հեղուկ ազոտը, սնդիկը, հալեցրած ոսկին:

12․Ինչո՞ւ են ձմռանը թռչունները նստում գետերն ու լճերը ծածկող սառույցի վրա։

Դիտեք տեսանյութը։

Առաջադրանք 1․

1. Արդյո՞ք կապարը կհալվի, եթե գցեն հալած անագի մեջ:

Հիմնավորե՛ք ձեր պատասխանը։

2. Հնարավո՞ր է ցինկը հալեցնել ալյումինե տարայի մեջ։ Հիմնավորե՛ք ձեր պատասխանը։

3. Ինչու՞են ցուրտ վայրերում դրսի ջերմաստիճանը չափելու համար ոչ թե սնդիկի, այլ ալկոհոլով ջերմաչափեր:

Առաջադրանք 2․

1. Աղյուսակում բերված մետաղներից ո՞րն է առավել հեշտությամբ հալվող; և որն է աեավել դժվարահալ։

2. Համեմատե՛ք պինդ սնդիկի և պինդ սպիրտի հալման կետերը։ Այս նյութերից ո՞րն ունի հալման ավելի բարձր ջերմաստիճան:

Տեսակարար ջերմունակություն. Ջերմային հաշվեկշռի հավասարումը.

Դաս 20. (18.03-22.03)․
§44. Տեսակարար ջերմունակություն.
§45. Ջերմային հաշվեկշռի հավասարումը.
Առաջադրվող հարցեր՝
1.Մարմինների ո՞ր հատկությունն է բնութագրում տեսակարար
ջերմունակությունը:

Տեսակարար ջերմունակությունը բնութագրում է մարմինների հեշտ կամ դժվար տաքանալու հատկությունը:

2. Ո՞ր ֆիզիկական մեծությունն են անվանում ( նյութի) տեսակարար
   ջերմունակություն:

Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը ցույց է տալիս, թե որքան ջերմաքանակ է անհրաժեշտ նյութի 1 կգ-ը 1°-ով տաքացնելու համար, կոչվում է այդ նյութի տեսակարար ջերմունակություն:

3.Ի՞նչ է ցույց տալիս տեսակարար ջերմունակությունը:

Տեսակարար ջերմունակությունը ցույց է տալիս , թե որքան ջերմաքանակ է պետք միևնույն զանգվածով տարբեր մարմինները տաքացնելու համար:

4.Ինչ միավորով է չափվում տեսակարար ջերմունակությունը:

1Ջ-ով

5.Գրել տեսակարար ջերմունակությունը սահմանող բանաձևը:

c = Q/m(t2 – t1)

6.Ինչու մեծ լճերի, ծովերի առափնյա վայրերում եղանակը մեղմ է:

Ծովերը դանդաղ են տաքանում գարնանը, նաև դանդաղ են սառչում աշնանը՝ մեծ ջերմաքանակ տալով շրջապատին: Աշնանային տաք եղանակը պահպանվում է երկար ժամանակ, ուստի ձմեռը ծովամերձ վայրերում, որպես կանոն մեղմ է:

7.Ինչ բանաձևով են որոշում տաքանալիս մարմնի ստացած ջերմաքանակը:
Իսկ սառչեիս մարմնի տված ջերմաքանակը:

Q=cm(t2C0−t1C0)

8.Ձևակերպեք ջերմափոխանակման օրենքը:

Եթե ջերմափանակությանը մասնակցող մարմինների համակարգը մեկուսացնենք արտաքին միջավայրից, ապա որոշ ժամանակ անց այդ մարմնինների ջերմաստիճանները կհավասարվեն: Այդ ընթացքում տաք մարմնինների տված Q1 ջերմաքանակի և սառը մարմնինների ստացած Q2 ջերմաքանաքի գումարը զրո:

9.Գրել ջերմային հաշվեկշռի հավասարումը:

Q1 + Q2 = 0
Պատրաստել ուսումնական նյութ «Ի՞նչ է կալորիան» կամ «Տարբեր
մթերքների կալորիականությունը», «Թերմոսներ» թեմաներից որևէ
մեկով, տեղադրել բլոգում և հղումն ուղարկել ինձ:

Ճառագայթային ջերմափոխանակում

Դաս 19. (11.02-15.03)․
Կրկնել «Ներքին էներգիա» թեման և պատրաստվել գրավոր
աշխատանքի:
§43. Ճառագայթային ջերմափոխանակում.
Մեր քաղաքակրթության հիմքն է
հանդիսանում էներգիայի
փոխանակումը։ Էներգիայի մեծ
մասը Երկիր է հասնում Արեգակից:
Արեգակնային էներգիան
օգտագործվում է տերևների և
ծաղիկների կողմից, որոնք
ծաղկում են գարնանը արևի
ճառագայթների, քամիների և
հոսանքների ներքո, որոնք
առաջանում են Երկրի Արեգակի կողմից տաքացած տարածքների
միջև ջերմաստիճանի տարբերության հետևանքով: Իսկ ջերմային
էներգիայի այնպիսի աղբյուրներ, ինչպիսիք են նավթը, գազը,
ածուխը «աճում էին» հին ժամանակների արևի ճառագայթների
տակ։ Հարց է առաջանում՝ ինչպե՞ս է Արևից ստացվող էներգիան •
հասնում Երկիր, քանի որ այս տիեզերական օբյեկտների միջև
գործնականում մոլեկուլներ չկան (Երկրից մինչև Արեգակի
հեռավորությունը մոտ 150000000 կմ է, հետևաբար այդքան
դատարկություն՝ անօդ տարածություն տիեզերքում։ Հարկ է նշել
նաև, որ ամեն վայրկյան Արեգակն ահռելի քանակությամբ
էներգիա է արտանետում շրջակա տարածություն, որի որոշակի
մասն ընկնում է Երկրի վրա։), այսինքն՝ չի կարող խոսք լինել ո՛չ
ջերմահաղորդականության, ո՛չ կոնվեկցիայի մասին։
Առաջադրվող ստուգողական հարցեր՝

1. Ինչո՞ւ էներգիան Արեգակից Երկիր չի կարող փոխանցվել ո՛չ
   կոնվեկցիայի, ո՛չ էլ ջերմային ջերմահաղորդություն?

Քանի որ արեգսկը երկրից հեռու է գտնվում, էներգիան արեգակից երկիր չի կարող փոխանցվել ո՛չ կոնվեկցիայի, ո՛չ էլ ջերմային ջերմահաղորդությունը:

2.Նկարագրեք փորձը, որը հաստատում է, որ կրակի էներգիան
կարող է փոխանցվել ոչ միայն ջերմային հաղորդակցության
շնորհիվ:

Կրակի էներգիան հաղորդվում է ոչ միայն միջավայրի ջերմահաղորդականության միջոցով, այլև լուսային ջառագայթման միջոցով։

3.Ի՞նչն են անվանում ճառագայթում?

Տաքացած մարմնի արձակած էլեկտրամագնիսական ալիքները կամ էլեկտրամագնիսական ջառագայթումը անվանում են ջերմային ճառագայթում։

4.Ո՞ր գույնի մարմիններն են ավելի լավ կլանում ջերմությունը:
Նկարագրեք փորձըի պաշտպանություն ձեր պատասխանի:

Ջերմաընդունիչ սարքի մուգ կողմը տաք կշռաքարից ավելի շատ ջերմություն է կլանում, որից օդը արագ տաքանում է ընդարձակվում և մեծացնում ճնշումը։

5.Կա՞ն պայմաններ, որոնց դեպքում
մարմինը չի՞ արտանետում կամ կլանում էներգիա:

Ջերմային ճառագայթում արձակում են բոլոր մարմինները անկախ իրենց ջերմաստիճանից։

4. Ինչ կարելի է ասել հարաբերակցության մասին
   մարմնի կողմից էներգիայի կլանումը և արտանետումը, եթե
   մարմնի ջերմաստիճանը նվազում է:
   Թիվ 38 վարժություն
5. Ինչո՞ւ են մարդիկ ամռանը սովորաբար բաց գույնի հագուստ
   կրում։
6. Ինչու՞ ավելի լավ է ջեռուցման մարտկոցները ծածկել մուգ
   ներկով։
7. Ո՞ր գույնն է ամենալավը սառնարանային ֆուրգոնները
   ներկելու համար:
8. Ձմռանը բավականին տաք է չջեռուցվող սենյակում, որի
   պատուհանները «նայում» են դեպի հարավ։ Ե՞րբ կարող է դա տեղի
   ունենալ: Ինչո՞ւ։
9. Ինչու՞ է աղտոտված ձյունը գարնանը ավելի արագ հալչում, քան
   մաքուր ձյունը:
10. Ինչո՞ւ է թերմոսներում կոլբայի պատերի արանքով օդը մղվում,
    իսկ կոլբայի մակերեսը պատված է փայլեցված մետաղի շերտով:

Կոնվեկցիա, Ճառագայթային ջերմափոխանակումջ

Դաս 18. (03.02-08.03)․
§42. Կոնվեկցիա.
§43.Ճառագայթային ջերմափոխանակում.
Պատկերացրեք մի շոգ ամառային կեսօր, ծովափին: Ծովի մակերևույթի
վրայի ջուրն արդեն տաք է, իսկ նրանից ներքև ստորին շերտերը՝ զով։
Ջրից թեթև քամի է փչում։ Որտեղի՞ց է գալիս այս քամին, չէ որ ջրից մի
փոքր այն կողմ ծառերը նույնիսկ չեն էլ շարժվում։ Իսկ ինչո՞ւ էր
տաքացվում ջրի միայն վերին շերտը, քանի որ արևը այրվում էր
բավականին երկար ժամանակ։ Փորձենք պատասխանել այս, ինչպես
նաև մի շարք այլ հարցերի։
Մենք դիտարկում ենք կոնվեկցիան հեղուկների և գազերի մեջ․
Թեմայի շուրջ առաջադրվող հարցեր՝
1.Բացատրեք, թե ինչպես է տեղի ունենում ջերմափոխանակումը
մթնոլորտի ստորին՝ տաք, և վերին՝ սառը, շերտրրի միջև: Ձեզ հայտնի
որ օրենքի վրա է հիմնված այդ ջերմափոխանակումը:

Տաքանալիս օդն ընդարձակվում է, և նրա խտությունը փոքրանում է շրջապատող սառն օդի խտությունից: Այդ դեպքում տաք օդի վրա ազդող արքիմեդյան ուժը գերազանցում է նրա կշիռը և ստիպում, որ այն բարձրանա վերև, իսկ ավելի մեծ խտությամբ օդը իջնի ներքև:
2.Ջերմահաղորդման որ եղանակն են անվանում կոնվեկցիա: Որն է
կոնվեկցիայի և ջերմահաղորդականության երևույթի հիմնական
տարբերությունը:

Կոնվեկցիա են անվանում հեղուկի կամ գազի հոսանքների միջոցով կատարվող ջերմահաղորդումը, որը հետևանք է հեղուկի կամ գազի շերտերի անհավասարաչափ տաքացման:
3.Նկարագրեք օդում կոնվեկցիան ցուցադրող փորձը:

Ուղղաձիգ դրված ապակե խողովակը լցնենք ծխով: Ծուխը սովորաբար երկար է մնում խողովակում: Բայց եթե ներքևից մոտեցնենք վառվող սպիրտայրոց, ապա տաքացած օդը կոնվեկցիայի շնորհիվ կբարձրանա վեր՝ բարձրացնելով նաև ծխի քուլաները, որոնք դուրս կգան խողովակի վերին ծայրից:
4.Նկարագրեք ջրում կոնվեկցիան ցուցադրող փորձը:
5.Ինչպես է գոյանում ամպը:

Արևը տաքացնում է հատակը, միաժամանակ տաքացնելով նաև մթնոլորտային շերտը: Այդ օդի զանգվածը բարձրանում է վեր, օդը սկսում է սառել, և այդպիսով գոյանում է ամպ:
6.Ինչպես է առաջանում քամին:

Մթնոլորտային բարձր ճնշման վայրից օդի զանգվածը տեղափոխվում է ցածր ճնշման վայր, տաք և սառը օդերի խառնուրդից առաջանում է քամի:
7.Հնարավոր է արդյոք կոնվեկցիան պինդ մարմիններում?

Կոնվեկցիան պինդ մարմիններում հնարավոր չէ, քանի որ պինդ մարմինները չունեն գոլորշիանալու հատկություն:
8.Ինչ է էլեկտրամագնիսական դաշտը: Ինչ վիճակներում կարող է գոյություն
ունենալ:

Էլեկտրամագնիսական դաշտը մատերիայի ձև է, որով իրականցվում է լիցքավորված մասնիկների փոխազդեցություն: Էլեկտրամագնիսական ալիքը կարող է գոյություն ունենալ նյութի հետ կամ նյութից դուրս։
9.Ինչ է էլեկտրամագնիսական ալիքը:

Էլեկտրամագնիսական ալիքը ժամանակի ընթացքում էլեկտրական և մագնիսական դաշտերի տարածումն է տարածության մեջ:
10.Ջերմահաղորդման որ եղանակն են անվանում ճառագայթային
ջերմափոխանակում: Բերեք մի քանի օրինակ:

Ջերմահաղորդականությունը, որն իրականացվում է ջերմային ճառագայթման արձակման և կլանման միջոցով կոչվում է ճառագայթային ջերմափոխանակություն։Օրինակ՝ ձեռքը ներքևից մոտեցնելով հոսանքին միացված էլեկտրական արդուկին զգում ենք թե ինչպես է ջերմությունն արդուկից հաղորդվում մեր ձեռքին։
11.Որ մարմինն է ավելի լավ կլանում ջերմային ճառագայթումը՝սև, թե սպիտակ:

Ջերմային ճառագայթումը ավելի արագ կլանում են սև մարմինները: Ամռանը խորհուրդ չեն տալիս կրել մուգ հագուստ, քանի որ այն ավելի արագ է ջերմություն փոխանցում, քան ավելի վառ գույները, հատկապես ՝ սպիտակը:
12.Ինչու են օդապարիկները, ինքնաթիռի թևերը ներկում արծաթագույն, իսկ Երկրի արհեստական արբանյակներում տեղակայված որոշ սարքեր՝ մուգ գույնով:

Օդապարիկները և ինքնաթիռների թևերը շատ հաճախ ներկում են արծաթագույն ներկով, որպեսզի դրանք ավելի քիչ տաքանան արեգակնային ճառագայթներից։Մուգ գույնի մակերևույթները ջերմային ճառագայթման ավելի լավ կլանիչներ են, քան ավելի բաց գույնի մակերևույթները:
Պատրաստել ուսումնական նյութ «Թերմոսներ»
Դիտեք թեմային կից պատրաստված պրեզենտացիան՝
https://my.visme.co/view/rxy34v9n-
https://my.visme.co/view/g7zjwzdo-
Способы изменения внутренней энергии.
Два способа изменения внутренней энергии

Науколандия. ФИЗИКА
Կրկնություն անցած թեմայի վերաբերյալ․
Համոզվենք, որ տարբեր նյութեր տարբեր կերպ են փոխանցում
ջերմությունը!!!
Դուք, իհարկե, նկատել եք, որ որոշ նյութեր ավելի լավ են փոխանցում
ջերմությունը, քան մյուսները։ Այսպիսով, եթե երկու թեյի գդալ պողպատ
և արծաթ դնեք մեկ բաժակ տաք թեյի մեջ, ապա արծաթագույնը շատ
ավելի արագ կտաքանա։ Սա նշանակում է, որ արծաթն ավելի լավ է
փոխանցում ջերմությունը, քան պողպատը:
Հաստատվել է, որ ջերմության լավագույն հաղորդիչները մետաղներն
են։ Փայտը, ապակին և պլաստմասսայի շատ տեսակներ ջերմությունը
շատ ավելի վատ են փոխանցում, այդ իսկ պատճառով մենք կարող ենք,
օրինակ, վառած լուցկի պահել այնքան, մինչև բոցը հասնի մեր
մատներին:
Ջերմությունը վատ են փոխանցում նաև հեղուկները (բացառությամբ
հալած մետաղների)։ Եկեք փորձարկում անցկացնենք. Փորձանոթի
հատակին սառը ջրով սառույցի կտոր ենք դնում, որպեսզի այն վեր
չլողանա, սեղմում ենք փոքր քաշով։ Եթե ջրի վերին շերտը տաքացնեք
սպիրտայրոցի վրա, որոշ ժամանակ անց մակերեսի ջուրը կեռա, բայց
փորձանոթի հատակի սառույցը դեռ չի հալվի։
Գազերը ջերմություն են փոխանցում շատ ավելի վատ, քան հեղուկները:
Եվ սա հեշտ է բացատրել. Գազերում մոլեկուլների միջև
հեռավորությունը շատ ավելի մեծ է, քան հեղուկներում և պինդ
մարմիններում: Հետևաբար, մասնիկների բախումները տեղի են
ունենում ավելի հազվադեպ, և, համապատասխանաբար, էներգիան
ավելի դանդաղ է փոխանցվում մի մասնիկից մյուսին:
Ապակե մանրաթելերը, բուրդը և մորթին շատ վատ են փոխանցում
ջերմությունը, քանի որ, նախ, նրանց մանրաթելերի միջև օդ կա, և
երկրորդը, այս մանրաթելերն ինքնուրույն վատ են փոխանցում
ջերմությունը:
Ուշադրություն դարձնենք բնության և մարդու կյանքում
ջերմահաղորդականության վրա։
Դուք հավանաբար գիտեք, որ ընտանի կենդանիների մորթին գարնանը
և աշնանը փոխում են, գարնանը օրինակ թափվում է: Գարնանը
կենդանիների մորթին կարճանում է և նոսրանում, աշնանը,
ընդհակառակը, երկարանում և հաստանում ու ավելի փարթանանում։
Բուրդը, մորթին և բուրդը վատ են փոխանցում ջերմությունը և
հուսալիորեն պաշտպանում են կենդանիների մարմինները սառչումից:
Սառը ծովերում ապրող կենդանական աշխարհի ներկայացուցիչները
(փոկեր, ծովատառեխներ) մաշկի տակ ունեն ճարպի հաստ շերտ, որը
վատ ջերմահաղորդականության պատճառով նրանց թույլ է տալիս
երկար ժամանակ մնալ ջրի մեջ՝ առանց ցրտահարվելու։

Շատ միջատներ ձմռանը խորը փորում են գետնին. նրա լավ
ջերմամեկուսիչ հատկությունները թույլ են տալիս նրանց գոյատևել
նույնիսկ սաստիկ ցրտահարությունների ժամանակ: Որոշ
անապատային բույսեր ծածկված են փոքր մանրաթելերով. նրանց միջև
եղած օդը խանգարում է ջերմափոխանակությանը շրջակա միջավայրի
հետ:
Մարդը հաճախ օգտագործում է որոշակի նյութեր՝ հաշվի առնելով
դրանց ջերմահաղորդականությունը։ Լավ ջերմային
հաղորդունակությամբ նյութեր
որտեղ դուք պետք է արագ փոխանցեք ջերմությունը մի մարմնից մյուսը:
Օրինակ, կաթսաները, կաթսաները, ռադիատորները պատրաստվում են
մետաղի միջոցով:
Եվ եթե ձեզ անհրաժեշտ է կանխել մարմինների տաքացումը կամ
սառեցումը: օգտագործվում են ջերմություն վատ փոխանցող նյութեր.
Օրինակ, փայտե բռնակը թույլ է տալիս սուրճը լցնել առանց ջեռոցի
ձեռնոց օգտագործելու, գետնի տակ դրված ջրի խողովակներում և չի
սառչում նույնիսկ շատ սաստիկ սառնամանիքների ժամանակ և այլն:
Եկեք ամփոփենք․
Ջերմահաղորդականությունը մի մարմնից մյուս մարմին կամ մարմնի
մի մասից նրա մյուս մաս ջերմության փոխանցման գործընթացն է, որն
առաջանում է նյութի մասնիկների քաոսային տեղաշարժից և չի
ուղեկցվում այդ նյութի շարժմամբ։
Ագրեգացման տարբեր վիճակներում գտնվող նյութը, ինչպես նաև
տարբեր նյութերը ունեն տարբեր ջերմային հաղորդակցություն:
Լավագույն ջերմային հաղորդիչներ
Մարդը լայնորեն օգտագործում է տարբեր նյութերի տարբեր
ջերմահաղորդականություն ունենալու երևույթը իր առօրյայում և
կենցաղում։
Առաջադրանքներ․

1. Ինչո՞ւ է ֆիզիկայի տեսանկյունից «մուշտակը տաքացնում է»
   արտահայտությունը սխալ։
2. Ինչու՞ է երկար ժամանակ պահանջվում, որ ձյունը հալվի ծղոտի տակ:
3. Ինչո՞ւ են երկկողմանի երկշերտ պատուհանները նպաստում
   բնակարանների ավելի լավ ջերմամեկուսացմանը:
4. Ինչո՞ւ են ձմեռային մշակաբույսերը ցրտահարվում առանց ձյան
   ձմռանը:
5. Սենյակային ջերմաստիճանում մետաղական իրերն ավելի սառն են
   զգում դիպչելիս, քան փայտե իրերը: Ինչո՞ւ։ Ե՞րբ մետաղական իրերն
   ավելի տաք կզգան դիպչելիս, քան գեղջուկները: նույն ջերմաստիճանը,
   ինչ նրանք
   Փորձարարական առաջադրանք
   Վերցրեք երկու կտոր սառույց, յուրաքանչյուրը դրեք առանձին
   պոլիէթիլենային տոպրակի մեջ։Պարկերից մեկը զգուշորեն ծածկեք
   բամբակով։ Տոպրակները դրեք ափսեների վրա և դրեք պահարանի մեջ։
   Մեկ ժամից դիտարկեք և եզրակացություններ կատարեք ձեր ստացած
   տպավորություններից: Բացատրեք արդյունքը։
   Կարդացեք նաև այտեղ․
   Теплопроводность․ Применение теплопроводности

Источник: https://rosuchebnik.ru/material/teploprovodnost-7502/

Ջերմաքանակ, Ջերմահաղորդականություն

Դաս 17. (26.02-01.03)
Դիտել տեսանյութերը.
http://esource.armedu.am/app/?subject=6&grade=10#49,24467
https://www.youtube.com/watch?v=iTSEMI4CZ5c
Մարմնի (կերոսինի) ներքին էներգիայի փոփոխումը մեխանիկական
աշխատանք կատարելով՝
https://www.youtube.com/watch?v=fqQ7cQpD3fc
§40. Ջերմաքանակ.
§41. Ջերմահաղորդականություն.
Առաջադրվող հարցեր՝
1․Ինչո՞վ են տարբերվում ջերմահաղորդման պրոցեսը և
աշխատանքի կատարումը:

Առանց աշխատանք կատարելու մարմնի ներքին էներգիաի փոփոխման պռոցեսենը անվանում են ջերմա հաղորդում: Ջերամհաղորդման պրոցեսում աշխատանք չի կատարվում:
2․Ի՞նչ է ջերմանաքանակը:

Ջերամքանակը մարմնի ներքի էներգիաի փոփոխությունն է ջերմահաղորդման պրոցեսում:
3․Ի՞նչ միավորով է արտահայտվում ջերմաքանակը
միավորների ՄՀ-ում:

Ջերմաքանակը, ինչպես նաև էներգիան, արտահայտվում է ջոուլով (Ջ): Օգտագործում են նաև կիլոջոուլ (կՋ) և մեգաջոուլ (ՄՋ) միավորները:
4․Ո՞ր դեպքում է ավելի շատ ջերմաքանակ պահանջվում՝
նույն զանգվածի գոլ, թե եռման ջուր ստանալու համար:

Քանի որ ջուրը եռման ժամանակ հասնում է 100 աստիճանի, իսկ ավելի բարձր աստիճանի դեպքում գոլորշիանում է, նշանակում է գոլ ժամանակ իր ջերմաստիճանը ավելի ցածր է:
5.1լ և 2լ տարողությամբ անոթները լիքը լցված են եռման
ջրով: Մինչև սենյակային ջերմատիճանը սառչելիս որ
անոթի ջուրն ավելի շատ ջերմաքանակ կկորցնի:
6․Նկարագրեք ջերմահաղորդականության երևույթը ցուցադրող փորձը:

Պղնձե ձողի երկայնքով մոմով մի քանի լուցկու հատիկ ամրացնենք: Ձողի մի ծայրը տաքացնենք սպիրտայրոցի բոցով: Տաքանալու ընթացքում մոմն սկսում է հալվել, և լուցկիներն աստիճանաբար պոկվում են ձողից: Ընդ որում՝ սկզբում պոկվում են այն լուցկիները, որոնք կրակի բոցին ավելի մոտ են: Հետո հերթականությամբ պոկվում են մյուսները:
7․Թվարկեք մի քանի լավ ջերմահաղորդիչ մի քանի վատ ջերմահաղորդիչ նյութեր:

Լավ ջերմահաղորդիչներ մետաղներն են, օրինակ` արծաթ, երկաթ, պղինձ: Ավելի վատ ջերմահաղորդիչներ են հեղուկները, օրինակ՝ ջուրը, իսկ գազերը, օրինակ՝ օդը, շատ ավելի վատ ջերմահաղորդիչներ են: Վատ հաղորդիչներ են նաև բամբակը, բուրդը, ռետինը, փայտը, խցանը, կտորը:
8․Ինչո՞ւ է օդը վատ ջերմահաղորդիչ:

Օդը գազերի խառնուրդ է: Գազերի ջերմահաղորդունակությունը շատ փոքր է:  Ջերմահաղորդունակությունը էներգիայի փոխանցումն է մարմնի մի մասից մյուսը, որը տեղի է ունենում մոլեկուլների փոխազդեցության ընթացքում: 
9․Ի՞նչ կիրառություն ունեն ջերմամեկուսիչ նյութերը:
10․Ի՞նչ եք կարծում հնարավոր է ջերմահաղորդականությն երևույթը վակուումում:Ինչո՞ւ:

Ձերմահաղորդականությունը տեղի է ունենում մոլեկուլների իրար հետ բախվելու միջոցով, իսկ վակումում մոլեկուլներ չկան: Հետևաբար, վակուումում ջերմահաղորդականություն երևույթը հնարավոր չէ:

Թերմոս
Դիտեք նաև կից ուսումնական նյութը.
ՋԵՐՄԱՀԱՂՈՐԴԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՏԵՍԱԿՆԵՐԸ
Կարդացեք հետաքրիր տեղեկություններ ջերմային շարժիչների
ստեղծման պատմությունից․
Ամենապարզ «մեկանգամյա» ջերմային շարժիչը (գոլորշու
շարժիչ):
Գոլորշի շարժիչների ստեղծման պատմությունից․․․

Ներքին էներգիա

Դաս 16. (19.02-23.02)
ՆՈՐ ԴԱՍ (19.02-23.02)
Թեմա՝ Ներքին էներգիա (ԳԼՈՒԽ V)
§38. Ներքին էներգիա.
§39. Ներքին էներգիայի փոփոխման եղանակները.
Առաջադրվող հարցեր՝
1. Մեխանիկական էներգիայի ի՞նչ տեսակներ գիտեք: Բերեք օրինակներ:

Ջերմային էներգիա, էլեկտրական էներգիա, միջուկային էներգիա, քիմիական էներգիա, ճառագայթային էներգիա.
2.Ձևակերպեք էներգիայի պահպանման օրենքը:

Էներգիան չի ստեղծվում և չի ոչնչանում, այլ` մի տեսակից փոխակերպվում է մեկ այլ տեսակի:
3.Ինչպե՞ս է փոխվում որոշ բարձրությունից ընկնող գնդիկի էներգիան հենարանին (օրինակ գետնին) հարվածելուց հետո: Խախտվում է արդյոք էներգիայի պահպանման օրենքն այդ ժամանակ: Ինչու՞:

Գնդի սկզբնական պոտենցիալ էներգիան գրեթե ամբողջությամբ  փոխակերպվում է կինետիկի: Թիթեղին հարվածելուց հետո գունդը վեր չի բարձրանում: Նշանակում է ՝ գունդը կորցրել է ձեռք բերած կինետիկ էներգիան, հետևաբար՝ նաև լրիվ մեխանիկական էներգիան:
4.Ինչո՞ւ է ընկնող գնդիկի հարվածից կապարե թիթեղի ջերմաստիճանը
բարձրանում:

Թիթեղի և գնդի տաքացումը ցույց է տալիս, որ մեծացել է դրանց մոլեկուլների ջերմային միջին կինետիկ էներգիան: Մեխանիկական էներգիան մասամբ փոխակերպվել է մոլեկուլների շարժման էներգիայի:
5.Ի՞նչ է մարմնի ներքին էներգիան: Ինչից է կախված այն:

Մարմինը կազմող մասնիկների ջերմային շարժման կինետիկ և միմյանց հետ փոխազդեցության պոտենցիալ էներգիաների գումարը կոչվում է մարմնի ներքին էներգիա:
6.Նկարագրեք մի քանի փորձ՝ ապացուցելու համար մարմնի ներքին էներգիայիգոյությունը:
7.Բերեք օրինակներ, որոնք համոզում են, որ շփման կամ դիմադրության ուժերի առկայությամբ շարժվելիս փոխվում է մարմնի ֆիզիկական վիճակը:

Երբ շարժվող մարմնի վրա ազդում են շփման կամ դիմադրության ուժերը, ապա դրանք հաղթահարելիս վատնված մեխանիկական էներգիան փոխակերպվում է մարմնի և շրջապատի  ներքին էներգիայի: 
8.Ի՞նչն է բնութագրում մեխանիկական էներգիայի փոփոխությունը:

Մարմնի ֆիզիկական վիճակը:
9.Նկարագրեք փորձ, որտեղ ջերմաստիճանի բարձրացմանը զուգընթաց մեծանում է մարմնի ներքին էներգիան:

Օրինակ` ալյումինե լարը մի քանի անգամ ծալելով և ուղղելով՝ նկատում ենք, որ այն տաքացել է, այսինքն՝ մեծացել է նրա ներքին էներգիան։
10.Օրինակներով կամ փորձի նկարագրությամբ հաստատել, որ աշխատանք
կատարելով կարելի է փոխել մարմնի ներքին էներգիան:
11.Ի՞նչ է ջերմահաղորդումը: Կարելի է ջերմահաղորդումը համարել էներգիայի փոխակերպում: Ինչու՞:

Առանց աշխատանք կատարելու մարմնի ներքին էներգիայի փոփոխման պրոցեսն անվանում են ջերմափոխանակություն: 
12.Մարմնի ներքին էներգիան մեծացել է 10 Ջ-ով: Ինչ եք կարծում
ջերմահաղորդմամբ, թե աշխատանք կատարելու միջոցով է տեղի ունեցել ներքին էներգիայի այդ աճը:

Ջերմահաղորդման միջոցով:
13.Տաք ջուրը խառնել են սառը ջրին: Ինչու է խառնուրդի ջերմաստիճանը բարձր սառը ջրի ջերմաստիճանից, բայց ցածր՝ տաք ջրի ջերմաստիճանից: Բացատրեք՝ հիմնվելով մոլեկուլային-կինետիկ տեսության դրույթների վրա:

Տաք ջրի մոլեկուլները, փոխազդելով սառը ջրի մոլեկուլների հետ, իրենց կինետիկ էներգիայի մի մասը հաղորդում են դրանց, որի հետևանքով տաք ջրի մոլեկուլների ջերմային շարժման միջին կինետիկ էներգիան նվազում է, իսկ սառը  ջրի մոլեկուլներինը՝ աճում: 
14.Հնարավո՞ր է արդյոք ջերմափոխանակում սառույցի և ջրի միջև, եթե երկու
նյութերի ջերմաստիճանն էլ 0◦C: Բացատրեք ինչու:

Սառույցը աստիճանաբար կհալվի և ջուրը ավելի կսառի։Ջրի մոլեկուլները կթափանցեն սառուցի մեջ ու կթուլացնեն նրան, սառույց և ջրի մոլեկուլները  կխառնվեն:
Սովորել՝
Է.Ղազարյանի դասագրքից էջ115-ից մինչև էջ121:
Լուծել հետևյալ խնդիրները՝ 171-184 Է Ղազարյանի Ֆիզիկա 8 դասագրքից էջ
186-187:

Մոլեկուլների քաոսային շարժման արագությունը և մարմնիջերմաստիճանը: Ջերմաչափ: Ջերմաստիճանային սանդղակ:

Դաս 1. (12.02-16.02)
Թեմա՝
§35. Մոլեկուլների քաոսային շարժման արագությունը և մարմնի
ջերմաստիճանը:
§36. Ջերմաչափ: Ջերմաստիճանային սանդղակ:

1.Ի՞նչ է կատարվում տաք և սառը մարմիններն իրար հպելիս:

Տաք և սառը մարմինները իրար հպելիս տաք մարմինը միշտ հովանում է, իսկ սառը մարմինը տաքանում:
2.Որ ֆիզիկական մեծությունն է բնորոշում
մարմնի տաքացվածության աստիճանը:

Մարմինների տաքացվածությունը բնորոշում են ջերմաստիճան կոչվող ֆիզիկական մեծությամբ:
3.Ինչ կապ կա մոլեկուլների անկանոն
շարժման արագությունների և մարմնի
ջերմաստիճանի միջև:

Երբ ջերմաստիճանը բարձրանում է, ապա դիֆուզիայի գործընթացը արագանում է և այդպիսով ջերմաստիճանը պատճառ է դառնում քաոսային անկանոն շարժման արագացմանը:

4.Ինչ է ջերմային շարժումը:

Մարմնի մասնիկների՝ ատոմների և մոլեկուլների անկանոն, քաոսային շարժումն անվանում են ջերմային շարժում:
5.Ինչու է գազերում դիֆուզիան տևում
տասնյակ վայրկյաններ, երբ մոլեկուլների
ջերմային շարժման արագությունները
հարյուրավոր մ/վ կարգի մեծություններ են:

Քանի որ ջերմային շարժման արագությունները շատ մեծ են, ապա գազի մոլեկուլները սենյակի մի ծայրից մյուսը կարող են հասնել մի քանի հարյուրերորդական վայրկյանում: Սակայն հսկայական թվով մոլեկուլների հետ անկանոն և պատահական բախումների հետևանքով մոլեկուլները որոշակի ուղղությամբ տեղափոխվում են չնչին չափով:

6.Կարելի է արդյոք մեր զգայարանների
օգնությամբ ճիշտ գնահատել մարմնի
ջերմաստիճանը:

Եթե ձեռքը հպենք մայթեզրի ծառին և մոտակա լուսավորության մետաղե սյանը, ապա վերջինս կթվա շատ ավելի սառը, քան ծառը, չնայած և՛ ծառը, և՛ մետաղե սյունը նույն ջերմաստիճանում են:

7.Ինչպես է կոչվում մարմնի ջերմաստիճանը
չափող սարքը:

Ջերմաստիճանը, ինչպես և յուրաքանչյուր ֆիզիկական մեծություն, կարելի է որոշել չափումների միջոցով:

8.Ինչպիսի ջերմաչափեր գիտեք:

Լաբորատորիաներում և բժշկության մեջ օգտագործում են հիմնականում սնդիկային ջերմաչափ, իսկ կենցաղում օգտագործվող ջերմաչափերում, որպես հեղուկ, օգտագործում են գունավորված սպիրտ կամ առողջության համար անվտանգ այլ հեղուկներ:

9.Ֆիզիկական ինչ երևույթ է օգտագործվում
սնդիկային ջերմաչափում:

Սնդիկային ջերմաչափում, ինչպես և մյուս հեղուկային ջերմաչափերում  օգտագործվում է հեղուկի ջերմային ընդարձակման երևույթը՝ տաքանալուց սնդիկի ծավալը մեծանում է և հետևաբար բարձրանում է սնդիկի սյան բարձրությունը:

10.Ինչ ջերմաստիճանային սանդղակներ գիտեք:

Ցելսիուսի սանդղակը և Ֆարենհայտի սանդղակը:

11.Ինչ կապ կա Ցելսիուսի և Ֆարենհայտի սանդղակների 1 աստիճանների միջև:

Նույն մարմնի ջերմաստիճանը կարելի է չափել տարբեր սանդղակներ ունեցող ջերմաչափերով:

1°C=9/5°
ՓՈՐՁԱՐԱՐԱԿԱՆ ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ
Բաժակի հատակին կալիումի պերմանգանատի մի փոշեհատիկ դրեք և վերևից
սառը ջուր լցրեք: Ջուրը չխառնելով՝ որոշեք, թե ինչքան ժամանակ անց կալիումի
պերմանգանատի մոլեկուլները կհայտնվեն ջրի վերին շերտերում: Չափելով ջրի
մակարդակի բարձրությունը որոշեք դիֆուզիայի ընթացքի արագությունը:
Պատրաստեք ուսումնական նյութ՝ «Դիֆուզիան օգնում է … կանխելու վտանգը»: